Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι

Ο Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι ήταν Ιταλός χαράκτης και αρχιτέκτονας, διάσημος για τις χαλκογραφίες που παρήγαγε με απεικονίσεις των μνημείων και κτηρίων της πόλης της Ρώμης (Vedute di Roma), καθώς και για τα ατμοσφαιρικά σχέδια των πελώριων υπογείων φυλακών του (Le Carceri d'Invenzione).

Γεννήθηκε στο Μολιάνο Βένετο, κοντά στο Τρεβίζο, το οποίο τότε ήταν μέρος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Ο πατέρας του ήταν λιθοξόος, και ο αδερφός του ο Άντζελο ήταν αυτός που εισήγαγε τον Τζοβάνι στα λατινικά και τους πολιτισμούς της αρχαιότητας. Αργότερα ο Πιρανέζι μαθήτευσε υπό τον θείο του, Ματέο Λουκέζι, ο οποίος ήταν καταξιωμένος αρχιτέκτονας στον κρατικό οργανισμό για τις μηχανικές μελέτες και αποκατάσταση ιστορικών κτηρίων.

Από το 1740 ξεκίνησε να εργάζεται ως σχεδιαστής στη Ρώμη για τον Μάρκο Φοσκαρίνι (Marco Foscarini), παπικό πρέσβη στη Βενετία. Κατά την περίοδο αυτή ο Πιρανέζι διέμενε στο Παλάτσο Βενέτσια (Palazzo Venezia) και σπούδασε υπό τον χαράκτη Τζουζέπε Βάζι (Giuseppe Vasi), από τον οποίο διδάχτηκε την τέχνη της χαλκογραφίας και της χαρακτικής.

Μετά τις σπουδές του με τον Βάζι, ο Πιρανέζι συνεργάστηκε με τους μαθητές της Γαλλικής Ακαδημίας της Ρώμης όπου δημιούργησε μια σειρά από αξιοθέατα και όψεις (vedute) της πόλης. Το πρώτο του έργο ήταν το Prima parte di Architettura e Prospettive (1743), και κατόπιν ακολούθησε το 1745 το Varie Vedute di Roma Antica e Moderna.

Από το 1743 έως το 1747 είχε ως έδρα κυρίως τη Βενετία, όπου επισκεπτόταν συχνά τον Τζανμπαττίστα Τιέπολο, διάσημο ζωγράφο της πόλης ο οποίος εισήγαγε καινοτομίες και στην τέχνη της χαρακτικής. Κατόπιν επέστρεψε στη Ρώμη, και άνοιξε το δικό του εργαστήριο στην οδό Βία ντελ Κόρσο (Via del Corso). Το 1748-1774 δημιούργησε ένα μεγάλο αριθμό παραστάσεων με όψεις της Ρώμης, οι οποίες γνώρισαν σημαντική επιτυχία και τον έκαναν διάσημο. Παράλληλα, αφιερώθηκε στην αρχαιομετρία πολλών μνημείων, και μετέπειτα εξέδωσε το Le Antichità Romane de' tempo della prima Repubblica e dei primi imperatori (Ρωμαϊκές αρχαιότητες της εποχής της πρώτης δημοκρατίας και των πρώτων αυτοκρατόρων). Το 1761 έγινε μέλος της Ακαδημίας του Αγίου Λουκά (Accademia di San Luca) και άνοιξε το δικό του εκτυπωτήριο. Το 1762, εκτύπωσε τη χαρακτική συλλογή Campo Marzio dell'antica Roma.

Το επόμενο έτος του ανατέθηκε από τον Πάπα Κλήμη ΙΓ´ η ανακαίνιση τμήματος της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού, αλλά το έργο δεν υλοποιήθηκε τελικά. Το 1764, ένας από τους ανιψιούς του Πάπα, ο καρδινάλιος Ρετζόνικο, τον διόρισε ως επικεφαλής της ανακαίνισης της εκκλησίας Σάντα Μαρία ντελ Πριοράτο στον Αβεντίνο λόφο της Ρώμης. Αυτή ήταν η μοναδική φορά κατά την οποία ο Πιρανέζι εργάστηκε ως αρχιτέκτονας.

Το 1767, του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη του Χρυσού Σπιρουνιού, και έτσι πλέον υπέγραφε ως Καβαλιέρε Πιρανέζι (Cav.[aliere] Piranesi). Το 1769 δημοσίευσε τη σειρά χαλκογραφιών σχετικά με τις πρωτοποριακές παραστάσεις των φυλακών δικής του επινόησης. καθώς και κάποια σχέδια σειράς επίπλων. Το 1776 δημιούργησε το πλέον διάσημο ανακαινιστικής φύσης έργο του γνωστό ως Κρατήρας του Πιρανέζι, και το 1777-78 εξέδωσε το Avanzi degli Edifici di Pesto -ερείπια των κτηρίων του Πέστο (Ποσειδωνία / Πέστουμ)-.

Πέθανε στη Ρώμη το 1778 μετά από μακρόχρονη ασθένεια, και θάφτηκε στην εκκλησία Σάντα Μαρία ντελ Πριοράτο, την οποία το 1764 είχε ανακαινίσει. Το σχέδιο του τάφου του επιμελήθηκε από τον γλύπτη Τζουζέπε Ανγκελίνι.

Wikipedia, 2024