Μέδουσα (Καραβάτζο)

Η Μέδουσα (ιταλικά: Medusa) είναι ελαιογραφία του Ιταλού ζωγράφου του μπαρόκ, Καραβάτζιο. Δημιουργήθηκε γύρω στα 1597 και βρίσκεται σήμερα στην Πινακοθήκη Ουφίτσι, στη Φλωρεντία.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Περσέας χρησιμοποίησε το κομμένο κεφάλι της Γοργόνας Μέδουσας που είχε φίδια αντί μαλλιά, ως ασπίδα με την οποία μετέτρεπε τους εχθρούς του σε πέτρα. Από τον 16ο αιώνα η Μέδουσα θεωρείτο πως συμβόλιζε τον θρίαμβο της λογικής επί των αισθήσεων.

Η ασπίδα δωρήθηκε στον πρίγκηπα Φερδινάνδο Α΄ των Μεδίκων από τον καρδινάλιο Φραντσέσκο Μαρία Ντελ Μόντε, ο οποίος ήταν προστάτης του Καραβάτζιο. Γνωρίζουμε πως το έργο κατά το τέλος του 16ου αιώνα βρισκόταν στη συλλογή όπλων των Μεδίκων. Σε αυτήν βρισκόταν πάνω σε ομοίωμα έφιππου πολεμιστή, μαζί με μία πανοπλία από την Περσία, μα δυστυχώς δεν γνωρίζουμε εάν αυτή ήταν και η θέση για την οποία προορίστηκε εξαρχής η ασπίδα. Με το διαχωρισμό της συλλογής των Μεδίκων που έγινε κατά τον 18ο αιώνα η ασπίδα παρέμεινε για πάντα δεμένη με τα ζωγραφικά έργα, και άρα αργότερα με την ιστορία της Πινακοθήκης Uffizi.

Το 1568, ο Τζόρτζιο Βαζάρι είχε γράψει για μία ασπίδα-μέδουσα του Λεονάρντο ντα Βίντσι στη συλλογή του Μεγάλου Δούκα. Το έργο του Λεονάρντο έχει εξαφανιστεί από τότε, αλλά αν υπήρχε το 1597 ο Ντελ Μόντε θα τη γνώριζε, και δίνοντας στον Καραβάτζιο αυτή την ανάθεση, έθετε τον προστατευόμενό του σε σύγκριση με τον άνθρωπο που ακόμα και τότε θεωρείτο ένας από τους μεγαλύτερους απ'όλους τους ζωγράφους.

Η εικόνα είναι αξιοσημείωτη ως κατόρθωμα προοπτικής, γιατί μέσα από τη φαινομενικά κοίλη επιφάνεια της ασπίδας - στην πραγματικότητα είναι κυρτή - το κεφάλι της Γοργόνας μοιάζει να προβάλλεται στο χώρο, έτσι ώστε το αίμα γύρω από το λαιμό της φαίνεται να πέφτει στο έδαφος.