Η Κυρία με την Ερμίνα (Ντα Βίντσι)
Η Κυρία με την ερμίνα είναι πίνακας προσωπογραφίας που αποδίδεται ευρέως στον Ιταλό καλλιτέχνη της Αναγέννησης Λεονάρντο ντα Βίντσι. Χρονολογείται περίπου στο 1489-1491, το έργο είναι ελαιογραφία ένα πάνελ από ξύλο καρυδιάς. Το θέμα του είναι η Τσετσίλια Γκαλεράνι, ερωμένη του Λουδοβίκου Σφόρτσα ("Il Moro"), δούκα του Μιλάνου. Ο Λεονάρντο ήταν ζωγράφος στην αυλή του Σφόρτσα στο Μιλάνο την εποχή της εκτέλεσής του. Είναι το δεύτερο από τα τέσσερα μόνο σωζόμενα πορτρέτα γυναικών που ζωγράφισε ο Λεονάρντο, με τα άλλα να είναι τα Ginevra de' Benci, La Belle Ferronnière και Μόνα Λίζα.
Ο πίνακας στεγάζεται τώρα στο Μουσείο Τσαρτορίσκι στην Κρακοβία και είναι ένας από τους εθνικούς θησαυρούς της Πολωνίας. Αποτελεί μέρος της Συλλογής του Πρίγκιπα Τσαρτορίσκι, η οποία πουλήθηκε για 100 εκατομμύρια ευρώ στις 29 Δεκεμβρίου 2016 στην πολωνική κυβέρνηση από το Ίδρυμα του Πρίγκιπα Τσαρτορίσκι, εκπροσωπούμενο από τον Άνταμ Κάρολ Τσαρτορίσκι, τον τελευταίο άμεσο απόγονο της Ιζαμπέλα Τσαρτορίσκα και του Άνταμ Γέζι Τσαρτορίσκι, ο οποίος έφερε τον πίνακα στην Πολωνία από την Ιταλία το 1798.
Ιστορία Πρόκειται για έναν από τους πίνακες σύμβολο του εξαιρετικού καλλιτεχνικού επιπέδου στο οποίο έφτασε ο Λεονάρντο κατά την πρώτη περίοδο της διαμονής του στο Μιλάνο, μεταξύ 1482 και 1499. Το έργο, του οποίου οι συνθήκες ανάθεσης στον καλλιτέχνη είναι άγνωστες, χρονολογείται λίγο μετά το 1488, όταν ο Λουδοβίκος Σφόρτσα έλαβε από τον βασιλιά της Νάπολης τον αριστοκρατικό τίτλο του ιππότη στο Τάγμα της Ερμίνας.
Η ταύτιση του πορτρέτου με τη νεαρή ερωμένη του Σφόρτσα, Τσετσίλια Γκαλεράνι, βασίζεται στην έμμεση αναφορά που θα μπορούσε να εκπροσωπεί για ακόμα μια φορά το ζώο: η ερμίνα πράγματι, εκτός από σύμβολο αγνότητας και τιμιότητας, στα ελληνικά λέγεται και γαλή πράγμα το οποίο θα παρέπεμπε στο επώνυμο της κοπέλας. Και όπως σημείωσε και ο ίδιος ο Λεονάρντο «προτιμά να πιαστεί από τους κυνηγούς παρά να κηλιδώσει την αγνότητά της, δηλαδή τη λευκή της γούνα, προσπαθώντας να ξεφύγει από την λασπωμένη της φωλιά».
Η μη αυθεντική επιγραφή («ΛΑ ΜΠΕΛ ΦΕΡΡΟΝΙΕΡ/ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ») έκανε μερικούς να υποθέσουν ότι το πορτρέτο απεικονίζει την Μαντάμ Φερρόν, ερωμένη του Φραγκίσκου Α' της Γαλλίας, υπόθεση που σήμερα έχει ξεπεραστεί.
Υπάρχει επίσης μια εκδοχή, μια ερμηνεία όχι και τόσο αποδεκτή αλλά πολύ ενδιαφέρουσα, για να γίνει κατανοητή η πολυπλοκότητα των απόψεων που προκάλεσε το πορτρέτο, σύμφωνα με την οποία το έργο υποτίθεται ότι είναι η αναφορά της συνωμοσίας ενάντια στον Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα. Η Αικατερίνη Σφόρτσα (1463 - 28 Μαΐου 1509) ήταν κόρη του Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα, μέλος της ηγετικής οικογένειας των Σφόρτσα του Μιλάνου, με το περιδέραιο από μαύρα μαργαριτάρια στο λαιμό της να παραπέμπουν στο πένθος, και την ερμίνα ως υπενθύμιση του οικόσημου του Τζοβάννι Αντρέα Λαμπουνιάνι, πληρωμένου δολοφόνου του Σφόρτσα το 1476.
Ο πίνακας, μαζί με το Πορτρέτο Μουσικού και την λεγόμενη Μπελ Φερρονιέρ του Μουσείου του Λούβρου, ανανέωσε βαθύτατα το καλλιτεχνικό περιβάλλον του Μιλάνου και ανέβασε πιο ψηλά την ποιότητα της τοπικής παράδοσης των πορτρέτων. Σχετικά με το έργο είναι γνωστό ότι είχε σύντομα αξιοσημείωτη επιτυχία∙ απαθανατίστηκε από ένα σονέτο του Μπερνάρντο Μπελλιντσόνι (XLV) και παρουσιάστηκε από την ίδια την Τσετσίλια στη μαρκησία της Μάντοβα, Ιζαμπέλλα ντ' Έστε, που προσπάθησε με την σειρά της να αποκτήσει ένα πορτρέτο της από τον Λεονάρντο, όμως χωρίς επιτυχία (διασώζεται μονάχα ένα προσχέδιο (cartone= χαρτόνι,) στο Λούβρο).
Τα ίχνη του πίνακα στους προσεχείς αιώνες είναι πιο συγκεχυμένα. Καθώς λησμονήθηκε η απόδοσή του στον Λεονάρντο, το έργο αποδόθηκε ξανά στον δάσκαλο μόνο στο τέλος του 18ου αιώνα. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το έκρυψαν στα υπόγεια του Κάστρου Βάβελ, όπου βρέθηκε από τους Ναζί που είχαν εισβάλλει στην Πολωνία. Όταν ξαναβρέθηκε έφερε στην κατώτερη δεξιά γωνία ένα αποτύπωμα τακουνιού, πράγμα το οποίο επιδιορθώθηκε με αποκατάσταση.