Voelreliëf - Hommage à Apollinaire
Beschrijving en handleiding
Marc Chagall Hommage à Apollinaire - Eerbetoon aan Apollinaire 1913 Olie op doek 203 bij 192 cm Voelreliëf
Je staat nu op het kleine balkon. Hier bevindt zich het voelreliëf van één van de iconen uit de collectie van het van Abbe museum: een schilderij van Marc Chagall, dat een eerbetoon is aan de dichter en kunstcriticus Guilliaume Apollinaire.
Het originele schilderij is een groot, bijna vierkant schilderij dat grofweg twee bij twee meter is. Chagall schilderde dit in Parijs, beïnvloed door het werk van Picasso en Braque. Zij hadden daar rond 1910 het kubisme als nieuwe schilderstijl geïntroduceerd.
Kijk eens of je in de voorstelling kunt ontdekken wat dit inhoudt.
Het vierkante schilderij omsluit een cirkel. Dit is de grondvorm van de voorstelling.
De cirkel is gefragmenteerd in driehoekige vlakken.
Stop eventueel het geluid om dit beter te kunnen ontdekken.
Vervolgens kun je een diagonale lijn trekken van rechtsboven naar linksonder. Dit is vooral een scheidslijn in kleur. Links bevinden zich warme kleuren zoals rood,goud en groen, en rechts bevinden zich meer koele kleuren als zilverwit, blauw en zwart.
De cirkel doet denken aan een klok. Dit gevoel wordt nog eens versterkt door de cijfers 9,0 en 1 die afgebeeld staan op de bovenrand.
Precies in het centrum van de cirkel bevinden zich, als zogenaamde wijzers van de klok, twee mensfiguren. Samen hebben ze één onder lichaam. Je voelt dus twee benen, maar twee bovenlichamen. Kun je dit ontdekken?
Aan de linkerkant voel je een vrouwenfiguur met borsten en een appel in haar hand. Rechts voel je een mannenfiguur. Hij houdt zijn hand voor zijn lid.
Je zou de cirkel ook kunnen interpreteren als wereldbol: de mens, hier afgebeeld als Adam en Eva, wordt dan het centrum van plaats en tijd.
De appel verwijst naar de zondeval toen de mens uit het paradijs werd verdreven en de harmonie tussen God en de mens werd verstoord. Volgens Chagall en in navolging van de Joodse leer zou het streven moeten zijn deze harmonie te herstellen. Hoe kan dat mooier dan door de liefde? Denk hier bijvoorbeeld aan de liefde voor de kunst en de kunstenaars: hun namen staan rondom het hart linksonder. Ook de liefde van man en vrouw zijn versmolten tot een eenheid.
Om de geuren die geurhistoricus Caro Verbeek bij dit werk heeft gemaakt goed te ruiken, kun je op de bank in de zaal plaatsnemen. Wellicht ruik je aspecten die niet in woorden zijn uit te drukken, maar wel in geur.
Bij vier andere werken in deze zaal heeft Verbeek ook een geur gecomponeerd. Hiervoor neem je steeds een kaartje uit de bak om aan te ruiken.
Tekst door Fleur Brom, museumdocent bij het Van Abbemuseum.